Aanrijding van achteren: wie is aansprakelijk?

Je staat voor een rood stoplicht of remt af voor een zebrapad. Dan ineens: een harde klap van achteren. Iemand is op je ingereden. Je schrikt, je nek doet pijn, en de eerste vraag die in je opkomt is: wie is hier eigenlijk aansprakelijk?

Het korte antwoord: in bijna alle gevallen is de achterligger aansprakelijk. Maar waarom eigenlijk? En zijn er uitzonderingen? In dit artikel leggen we het uit.

De hoofdregel: de achterligger is aansprakelijk

Bij een aanrijding van achteren geldt een duidelijke hoofdregel in het Nederlandse verkeer. Degene die van achteren inrijdt op een ander voertuig, is aansprakelijk voor de schade.

Deze regel komt voort uit Artikel 19 van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens (RVV). Dit artikel stelt dat je als bestuurder in staat moet zijn om je voertuig tot stilstand te brengen binnen de afstand waarover je de weg kunt overzien en waarover deze vrij is.

In gewone taal betekent dit: je moet altijd voldoende afstand houden tot je voorligger. Je moet kunnen stoppen als diegene plotseling remt. Dat is jouw verantwoordelijkheid als bestuurder.

Waarom is dit zo streng geregeld?

De wetgever heeft deze regel niet voor niets zo duidelijk gemaakt. Er zijn goede redenen:

• Voorspelbaarheid in het verkeer. Als iedereen weet dat de achterligger aansprakelijk is, stimuleert dit voorzichtig rijgedrag.
• Praktische bewijsproblemen. Het is voor de voorligger bijna onmogelijk te bewijzen hoe hard de achterligger reed of hoeveel afstand deze hield.
• Bescherming van de voorligger. Je mag er als bestuurder op vertrouwen dat je veilig kunt remmen zonder van achteren te worden aangereden.

Wat als de achterligger zegt dat jij plotseling remde?

Dit is misschien wel de meest gehoorde reactie van achterliggers na een botsing: “Maar jij remde ineens!” Het klinkt als een logisch verweer, maar juridisch houdt het meestal geen stand.

De reden is simpel. Ook als iemand voor je plotseling remt, had je voldoende afstand moeten houden om dit op te vangen. Dat is precies wat Artikel 19 RVV voorschrijft.

Natuurlijk zijn er situaties waarin remmen onverwacht kan zijn. Denk aan:

• Een overstekend kind
• Een dier op de weg
• Een auto die van een zijweg komt
• Wegwerkzaamheden

Maar ook in deze gevallen geldt: als achterligger moet je hierop voorbereid zijn. Je moet altijd rekening houden met onverwachte situaties in het verkeer.

Uitzonderingen op de regel

Hoewel de hoofdregel glashelder is, zijn er enkele zeldzame uitzonderingen. In deze situaties kan de voorligger toch (mede)aansprakelijk zijn:

1. Plotseling achteruit rijden

Als je zonder te kijken achteruit rijdt en een achterligger raakt, ben je zelf aansprakelijk. Dit is logisch. De achterligger hoeft er niet op bedacht te zijn dat een voertuig ineens achteruit komt.

2. Opzettelijk of zonder reden remmen

In zeer uitzonderlijke gevallen kan de voorligger aansprakelijk zijn als deze zonder enige verkeersreden plotseling vol op de rem gaat. Dit moet dan wel bewezen worden, wat in de praktijk heel lastig is.

Denk bijvoorbeeld aan iemand die uit woede (road rage) opzettelijk voor een ander gaat rijden en dan hard remt. Dit gedrag is natuurlijk verboden en kan leiden tot (mede)aansprakelijkheid.

3. Defecte verlichting

Als je achterlichten niet werken (geen remlichten, geen achterlichten in het donker), kan dit meewegen in de beoordeling. De achterligger moet immers kunnen zien dat je remt.

Hoe zeldzaam zijn deze uitzonderingen?

Heel zeldzaam. In de overgrote meerderheid van kop-staartbotsingen wordt de achterligger volledig aansprakelijk gesteld. Verzekeraars en rechters zijn hier consistent in.

Hoe wordt aansprakelijkheid vastgesteld?

Na een aanrijding van achteren wordt de aansprakelijkheid op verschillende manieren beoordeeld:

Het politierapport

Als de politie ter plaatse is geweest, wordt er vaak een rapport opgemaakt. Dit rapport bevat verklaringen van beide partijen en eventuele getuigen. Ook wordt de situatie ter plaatse beschreven.

Het schadeformulier

Beide partijen vullen bij voorkeur een Europees schadeformulier in. Hierop staat een situatieschets en de verklaringen van beide bestuurders. Dit formulier is belangrijk bewijs voor de verzekeraars.

Getuigenverklaringen

Waren er getuigen? Hun verklaringen kunnen waardevol zijn, vooral in discussie over de toedracht.

Camerabeelden

Steeds meer auto’s hebben een dashcam. Ook verkeerscamera’s of beveiligingscamera’s van winkels kunnen beelden hebben. Deze beelden geven vaak uitsluitsel.

De rol van verzekeraars

Na een kop-staartbotsing nemen de verzekeraars het meestal over. Zo werkt het in de praktijk:

1. Je meldt de schade bij je eigen verzekeringsmaatschappij.
2. De verzekeraars onderhandelen onderling over de aansprakelijkheid.
3. Bij een duidelijke kop-staartbotsing erkent de verzekeraar van de achterligger vaak snel aansprakelijkheid.
4. De schade wordt vergoed door de aansprakelijke partij (of diens verzekeraar).

Omdat de aansprakelijkheid bij aanrijdingen van achteren zo duidelijk is, verloopt de afwikkeling vaak relatief snel. Verzekeraars weten dat discussie hierover zelden zin heeft.

Wat als de verzekeraar moeilijk doet?

Soms probeert de verzekeraar van de achterligger toch de aansprakelijkheid te betwisten of de schade te beperken. Ze kunnen bijvoorbeeld stellen dat jouw schade niet volledig door het ongeluk komt.

In zulke gevallen is het belangrijk om goed gedocumenteerd te hebben:

• Foto’s van de schade direct na het ongeluk
• Het ingevulde schadeformulier
• Eventuele getuigengegevens
• Medische documentatie als je letsel hebt

Veelgestelde vragen

Moet ik naar de politie na een aanrijding van achteren?

Bij alleen materiële schade is dit niet verplicht, maar wel aan te raden bij discussie over de toedracht. Bij letsel is aangifte altijd verstandig. Zorg in ieder geval dat je gegevens uitwisselt met de andere partij.

Wat als de achterligger geen verzekering heeft?

Dit komt gelukkig weinig voor, maar het kan. In dat geval kun je een beroep doen op het Waarborgfonds Motorverkeer. Dit fonds vergoedt schade die veroorzaakt is door onverzekerde of onbekende voertuigen.

Kan ik ook smartengeld krijgen na een kop-staartbotsing?

Ja, als je letsel hebt opgelopen. Denk aan whiplash, rugklachten of andere blessures. Smartengeld is een vergoeding voor de pijn en het ongemak die je hebt ervaren. De hoogte hangt af van de ernst en duur van je klachten.